Շեր Ամի – ռազմական մրցանակ ստացած աղավնի-հերոս
Ցավոք, դեռ հին ժամանակներից կենդանիները ներքաշվել են մարդկային պատերազմներին։ Մարդու ամենատարածված օգնականը ցանկացած պատերազմում միշտ մնացել է ձին։ Բայց երբեմն առաջնագծում հնարավոր էր հանդիպել ավելի էկզոտիկ տարբերակների՝ մարտական փղերի, կատաղած շների և նույնիսկ խոզերի։
Աղավնիներին ևս առաջնագծում ծառայություն գտնվեց։ Բայց փետրավորներին, իհարկե, չէին օգտագործում թշնամու վրա հարձակվելու համար կամ որպես օգնական մարտում, այլ հրատապ հաղորդագրություններ և հրամաններ փոխանցելու, կամ էլ հետախուզության համար։ Աղավնիների օգտագործմամբ ամենամասշտաբայինը դարձավ Առաջին համաշխարհայինը։ Երբ պատերազմը առաջին անգամ պատմության մեջ սկսեց կրել համընդհանուր բնույթ, հրամանատարներից պահանջվում էր հստակ կոորդինացնել իրենց գործողությունները օրվա մեջ բազմակի անգամներ․ հենց այստեղ էլ օգնության էին հասնում փետրավորները։ Նրանցից մի քանիսը, ինչպես օրինակ Շեր Ամին, մտան պատմության մեջ։
1918 թվականի հոկտեմբերի 3-ին ԱՄՆ-ի 77-րդ հրաձգային դիվիզիայի 500 մարտիկներ ներխուժեցին թշնամու տարածքի խորքը, որտեղ երկար մարտից հետո ընկան շրջափակման մեջ։ Մարտիկները իրենց հետ ունեին 4 սուրհանդակ աղավնիներ։ Հրամանատարը որոշում կայացրեց ուղարկել աղավնիներից մեկին շտաբ հրետանային աջակցության խնդրանքով, բայց տեղանկի չիմացության պատճառով փոխանցվեցին ջոկատի սխալ կոորդինատներ։ Շուտով հրետանին սխալմամբ սկսեց կրակել յուրայիններին, ինչի արդյունքում անձնակազմի կեսին կորցրեցին։
Ամերիկացիները ուղարկեցին ևս երկու աղավնի ուղղված կոորդինատներով։ Հենց մարտիկները երկնքում թռչուն տեսան, բոլորը մեկի պես սկսեցին կրակել հրացաններից։ Այս անգամ էլ այդպես տեղի ունեցավ․ տեսնելով երկու թռչուն, գերմանացիները կրակ բացեցին նրանց վրա և կարողացան սպանել։ Շրջափակվածներին մնաց վերջին հույսը – աղավնին, ֆրանսիական Շեր Ամի անունով։ Թռչունը արդեն իսկ կատարել էր տասնյակ թռիչքներ և ժամանակին տեղ հասցրել կարևոր փաստեր, այդ իսկ պատճառով զինվորները նրան հաջողակ էին համարում։
Հենց Շեր Ամին օդ բարձրացավ, հակառակորդը նրա ուղղությամբ խիտ կրակ բացեց․ փամփուշտները դիպան թռչնի կրծքին, պոկեցին ոտքը և շարքից հանեցին աչքը։ Բայց ինչ-որ հրաշքով, թևավորին հաջողվեց մնալ օդում և անցնել գերմանական դիրքերի վրայով։ Մի քանի ժամ անց հրետանին լռեց, աղավնին հերթական անգամ կատարեց իր առաջադրանքը։ Իսկ օգնության շտապող յուրայինները օգնեցին շրջափակվածներին դուրս գալ և վերադառնալ իրենց տարածք․ 194 մարտիկ պարտական էր իր կյանքի համար փոքրիկ թռչունին։
Այդ ընթացքում բժիշկները հիվանդանոցում պայքարում էին թռչնի կյանքի համար։ Ի ուրախություն զինվորների, նրանց հաջողվեց փրկել նրան, և թռչունը արագ դարձավ ազգային հերոս։ Հաշվի առնելով կատարած սխրանքը և բազմաթիվ հաջող թռիչքները(12 փոխանցված հաղորդագրություն այսպես ասած «Վերդենյան մսաղացի» ժամանակ – Առաջին համաշխարհայինի ամենաարյունալի կռիվներից մեկը), Շեր Ամին պարգևատրվեց Մարտական խաչով, ֆրանսիական պետական ռազմական մրցանակով։
Մեկ տարի անց թռչունը մահացավ բնական պատճառներով։ Նրա դիակից պատրաստեցին մանեկեն, որը հիմա գտնվում է ԱՄՆ-ի Սմիտսոնովյան ինստիտուտում։
