Ի՞նչ է ֆոբիան

Յուրաքանչյուր մարդ իր կյանքում երբևէ ինչ–որ վախ է ապրում: Դա բնական է, եթե այդ վախը պաշտպանական ֆունկցիա է կատարում, բայց լինում ենդեպքեր, երբ վախերը մարդուն խանգարում են և վերածվում են ֆոբիայի, որըհամարվում է վտանգավոր մարդու հոգեկան առողջության համար:

Ֆոբիան հոգեբանական խանգարում է, որի ժամանակ մարդն ակամայիցհիվանդագին վախի զգացում է ունենում, որն էլ իր հերթին ստիպում էխուսափել համեմատաբար վտանգավոր երևույթներից: Թեպետև ֆոբիայիառաջացման պատճառները մինչև վերջ պարզ չեն, այնուամենայնիվ, այսխանգարումները հիմնականում առաջանում են հարուստ երևակայության ուբարձր հուզականության տեր մարդկանց մոտ:

Հասարակ ֆոբիաների թվին են պատկանում վախը փակ տարածություններից,բարձրությունից, բժշկական սենյակներից,  կենդանիներից` միջատներից,օձերից, թռչուններից, շներից: Որպես կանոն վախը և հասարակ ֆոբիաները առաջացնում են սիրտ – անոթային և ստամոքս – աղիքային տրակտի հիվանդություններ: Սոցիալական ֆոբիաների թվին են դասվում ուրիշներիներկայությամբ խոսելու, ուտելու վախը: Ամենաշատ հանդիպող ֆոբիայիտեսակներն են կլաուստրաֆոբիան ու ագորաֆոբիան: Սրանք ամենաշատն ենազդում մարդու աշխատունակության վրա: Ագորաֆոբիան ի հայտ է գալիս բացտարածքներից վախի դեպքում, իսկ կլաուստրաֆոբիան` փակ տարածքումգտնվելու վախի դեպքում` վերելակ, ինքնաթիռ, թունել եւ այլն:

Ֆոբիայով տառապող մարդը նման դեպքերում խուճապի մեջ է հայտնվում:Վախի նոպաները հաճախ զուգորդվում են այնպիսի հոգեբանականերևույթներով, ինչպիսիք են՝ ապակողմնորոշումը, անիրականության զգացումը:Հնարավոր են ֆիզիկական այնպիսի զգացողություններ, ինչպիսիք են`գլխապտույտը կամ հավասարակշռությունը կորցնելը, սրտխփոցը,տեսողության եւ լսողության կորուստը: Երբեմն նկատվում են նաեւ այլֆիզիկական նախանշաններ` սրտխառնոց, որովայնի շրջանում ցավեր,դժվարություններ միզելու հետ կապված, մկանային լարվածություն: Ֆոբիաունեցող մարդու մոտ շատ արագ տեմպերով է աճում վախի զգացումը,հատկապես, եթե երևակայությունն ավելի ուժեղ է աշխատում: Մարդն ավելիշատ է սկսում սևեռվել անհարմարության վրա և ավելի քիչ է սկսում մտածել այնբանի մասին, ինչը կարող է իրեն ազատել նման հոգեվիճակից: Այնպիսիհամոզմունք է առաջանում, որ հիմա պետք է մի ահավոր բան տեղի ունենա`մահ, սրտի նոպա կամ հոգեկան խանգարում: Հենց սա է խուճապային վիճակը:Այդ խուճապն այնքան տառապալի, սարսափելի է, որ մարդը խուսափում էցանկացած իրավիճակից, որը կարող է սևեռուն վախ առաջացնել: Նմանֆոբիայով տառապող մարդիկ խոստովանում են, որ այդ ռեակցիան երբեմնմեղմանում կամ անհետանում է վստահություն ներշնչող մարդուներկայությունից:

Այս հիվանդության բուժման նպատակն է՝ մարդու մոտ զարգացնել վախին դեմ առ դեմ հանդիպելու ընդունակություններ եւ ապացուցել, որ իրականում վտանգավոր ոչինչ չկա:

Գրեթե բոլոր կանայք վախենում են օձերից ու մկներից, իսկ ատամնաբույժի մոտգնալուց վախենում են նույնիսկ տղամարդիկ: Եվ շատ հաճախ դրանք ոչ թեսովորական վախեր են, այլ սևեռուն ահ`  ֆոբիա: Գովազդը ևս նպաստում էբազմազան վախերի առաջացմանը: Գովազդի պատճառով մարդիկ սկսում ենվախենալ գիրությունից` օբեզաֆոբիա, մաշկի կորյակներից` ակնեոֆոբիա,կնճիռներից` ռիտիֆոբիա, ճաղատանալուց` ֆալակտրոֆոբիա, միկրոբներից,որ ամենուրեք են` վերմինոֆոբիա եւ այլն: Իսկ գովազդներում ու առհասարակշոու–բիզնեսում երևացող անթերի ու կատարյալ մոդելներին տեսնելուց հետոմարդկանց մոտ ծնվում է դիսմորֆոբիա` վախ սեփական կառուցվածքիտգեղությունից: Սևեռուն վախը սովորաբար առաջանում է մանուկ հասակումտեղի ունեցած ինչ–որ իրադարձությունից, որը տպավորվում է երևակայությանմեջ, սակայն այն արտահայտվում է տարիներ հետո: Այս պատճառով երբեմնշատ դժվար է լինում պարզելը, թե ինչն է հիմք հանդիսացել տվյալ վախիառաջացման համար: Վախի եւ ֆոբիայի տարբերությունը մեծ է: Ֆոբիա ունեցողմարդը որոշ իրավիճակներում ընդհանրապես չի կարողանում իրենտիրապետել, իսկ նախանշանները հետևյալն են` կոկորդում խեղդոցի զգացում,սրտի աշխատանքի արագացում, սառը քրտինք, սարսափի զգացում,սրտխառնոց, հավասարակշռության կորուստ: Եթե թվարկվածներից 4-ը զգացելեք, ուրեմն ակնհայտ է, որ տառապում եք ֆոբիայով:

Աղբյուրը՝ Hogeban.info