Կանաչ կյանք – Միմոզա
Այսօր «Կանաչ կյանք»-ի շրջանականերում կանդրադառնանք մի հետաքրքիր սենյակային բույսի` միմոզային, կամ ինչպես հայերն են ասում` պատկառուկին: Կներկայացնենք նրա նկարագրությունը, հետո լիքը հետաքրքիր փաստեր գեղեցիկ բույսի մասին, իսկ վերջում կներկայացնենք նրա բուժիչ հատկություններից:
Միմոզա
Միմոզա , ընդավորների ընտանիքի միմոզայինների ենթաընտանիքի հաճախ փշոտ, բազմամյա խոտաբույսերի, թփերի կամ ծառերի ցեղ։ Հայրենիքը Անտիլյան կղզիները և Հարավային ու Միջին Ամերիկան են։
Հայաստանի Հանրապետությունում ջերմոցային պայմաններում մշակվում է միմոզայի մեկ տեսակ՝ պատկառուկը ։ Վերջինս չափից դուրս զգայուն բույ է, և թեկուզ մեկ հպումից փոքր տերևները հավաքվում, կուչ են գալիս և կախվում ներքև։
Միմոզայի նկարագրությունը
Տերևները կրկնափետրաձև են, ծաղիկները՝ փոքրիկ, հասկաձև կամ գլխիկավոր ծաղկաբույլերով։ Պտուղը կաշեկերպ կամ թաղանթավոր ունդ է։ Հայտնի է միմոզայի 450—500 տեսակ։ Միմոզայի առանձին տեսակների տերևները ընդունակ են շարժվելու՝ նաստիաների․ օրինակ, ամոթխած պատկառուկի (M․ pudica) տերևիկները հպումից, հարվածից կամ մութն ընկնելուց զույգ առ զույգ ծալվում են, և ամբողջ բարդ տերևն իջնում է։
Մի քանի հետաքրքիր փաստ միմոզայի մասին
- Միմոզան իր հայրենիքում մինչև 30 մ բարձրություն և 20-30 սմ բնի տրամագիծ ունեցող ծառ է (հազվադեպ` թուփ)։ Աճում է գետերի ափին, նիվենու անտառներում, կյանքի տևողությունը 30-40 տարի է։
- Պատկառուկ ամաչկոտի տերևիկներն անձրևի առաջին կաթիլների ընկնելուն պես սկսում են զույգ առ զույգ կպնել իրար. Դա բույսի գենետիկորեն ծրագրված պաշտպանական ռեակցիան է հորդառատ արևադարձային անձրևների դեմ։ Երբ բոլոր տերևիկները ծալվում են, դրանք ուղղվում են դեպի վեր, իսկ տերևի կոթունը կիպ կպնում է փշոտ բնին։
- Յուրաքանչյուր տարի փետրվարի սկզբին Ֆրանսիայում նշում են ձմռան վերջը։ Տոնն ունի հազարամյակների պատմություն, իսկ 20-րդ դարի սկզբին փոքր Սան-Ռաֆայել քաղաքում սկսել են կազմակերպել «ծաղիկներով» երթեր, որը տարածվել է նաև այլ բնակավայրեր։ Այդ օրերին կազմակերպվում են դիմակահանդեսներ, տոնավաճառներ, պարահանդեսներ, որոնք անցնում են միմոզայի նշանի տակ։Տոնախմբությունների վերջում բացահայտվում է ամենահմայիչ աղջիկը` «Միմոզայի թագուհին»։
Միմոզայի բուժիչ հատկությունները
Պարզվում է, որ գարնան, լույսի, արևի ջերմության և սիրո խորհրդանիշ համեստ ծաղիկը ոչ միայն գեղեցիկ է, այլ նաև ունի բուժիչ հատկություններ։ Պատկառուկի ծաղկից և տերևից պատրաստում են յուղ, որն ունի բազմաթիվ օգտակար հատկություններ։
Պատկառուկի յուղ. Ապակյա տարայի ծավալի կեսը լցրեք բույսի մանրացրած տերևով և ծաղիկով, իսկ մնացածը լրացրեք չզտված բուսայուղով (արևածաղկի կամ ձիթապտղի)։ Տարան ծածկեք 4-6 տակ ծալած թանզիֆով և ամրացրեք այն։ 21 օր թրմեք մութ տեղում, պարբերաբար խառնեք, քամեք։ Հումքի նստվածքը լցրեք գոլ բուսայուղի մեջ և 20 րոպե տաքացրեք ջրային բաղնիքի վրա (առանց եռացնելու), թրմեք 1 ժամ` փակ կափարիչի տակ, քամեք։ Խառնեք 1-ին և 2-րդ յուղամզվածքները։ Յուղը շատ համեղ է, կերեք 1-2 ճ/գ` նախաճաշի ժամանակ, շիլայի հետ կամ համեմեք աղցանները։
Կա ավելի պարզ եղանակ. Խառնեք պատկառուկի հումքը և բուսայուղը` վերոգրյալ հարաբերությամբ, տարան կիպ փակեք, 1 ամիս թրմեք մութ տեղում, պարբերաբար թափահարեք, քամելու կարիք չկա։
Պատկառուկի յուղն անվտանգ է` չի պարունակում թունավոր նյութեր։
Յուղը մաքրում է արյունը, ունի ցավազրկող և ջերմիջեցնող ազդեցություն, օգտակար է լյարդին, լեղապարկին և միզապարկին, կարգավորում է դաշտանի պարբերությունը։
Յուղը բուժում է վերքերը, սնուցում և թարմացնում է մաշկը, հարթեցնում է կնճիռները և սպիները։ Յուղն ունի գեղեցկացնող հատկություն և պարգևում է լավ տրամադրություն։
Հոդացավ. Պատկառուկի ծաղիկները 1 ամիս թրմեք օղու մեջ (1։2 ծավալային հարաբերությամբ), քամեք։ Ներմերսեք մաշկին` առավոտյան և երեկոյան։
Անգինա. 2 ճ/գ պատկառուկի մատղաշ ճյուղ լցրեք 200 մլ եռջրի մեջ, 30 րոպե մարմանդաեփ արեք ջրային բաղնիքի վրա, քամեք։ Կատարեք ողողում գոլ եփուկով։
Քնաբեր. 1 ճ/գ պատկառուկի յուղի մեջ լուծեք 5 կաթիլ նարդոսի և 3 կաթիլ մեխակի եթերային յուղեր, խառնեք լոգանքի ջրին (տևողությունը 15-20 րոպե, ջերմաստիճանը` 36-38C)։
Շատ հետաքրքիր բույս է միմոզան` և գեղեցիկ, և օգտակար: Դե իսկ նյութերի համար շնորհակալություն Վիքիպեդիային և 168.am-ին:
