Ի՞նչ են իրենցից ներկայացնում մարդու իրավունքները
Մարդու իրավունքները հավասարապես պատկանում են ամենքին և մեզանից յուրաքանչյուրին։
Մարդու իրավունքները ստանդարտներ են, որոնք ընդունում են բոլոր մարդկային էակների արժանապատվությունը և պաշտպանում են այն: Մարդու իրավունքները կանոնակարգում են, թե ինչպես պետք է անհատ մարդկային էակները ապրեն հասարակությունում և գոյակցեն միմյանց հետ, կարգավորում է նրանց հարաբերությունները Պետության հետ, ինչպես նաև նրանց հանդեպ Պետության պարտավորությունները:
Մարդու իրավունքները՝ որպես իրավունքի ճյուղ, կառավարություններին պարտավորեցնում է կատարել որոշակի գործողություններ կամ ձեռնպահ մնալ որոշակի այլ գործողություններից: Անհատները ևս ունեն պարտականություններ. իրենց իրավունքներից օգտվելիս նրանք պետք է հարգեն այլոց իրավունքները: Որևէ կառավարություն, խումբ կամ անհատ իրավունք չունի կատարելու որևէ գործողություն, որով կխախտվեն այլ անձի իրավունքները:
Համընդհանրությունը և անքակտելիությունը
Մարդու իրավունքները համընդհանուր են և անքակտելի: Աշխարհի ցանկացած վայրում գտնվող բոլոր մարդիկ օժտված են դրանցով: Որևէ մեկը չի կարող ինքնակամ հրաժարվել դրանցից: Նմանապես, այլոք չեն կարող դրանք խլել նրանից:
Անբաժանելիությունը
Մարդու իրավունքները անբաժանելի են: Անկախ նրանից, թե ինչ բնույթի են իրավունքները՝ քաղաքացիական, քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական կամ մշակութային, դրանք բոլորը բնորոշ են յուրաքանչյուր մարդկային էակի: Հետևաբար, բոլոր դրանք ունեն հավասար կարգավիճակ՝ որպես իրավունք: «Փոքր» իրավունք հասկացություն գոյություն չունի: Մարդու իրավունքների աստիճանակարգում ևս չկա:
Փոխկախվածությունը և փոխկապվածությունը
Իրավունքներից մեկի իրականացումը հաճախ ամբողջությամբ կամ մասամբ կախված է այլ իրավունքների իրականացումից: Օրինակ, առողջության իրավունքը կարող է կախված լինել կրթության կամ տեղեկատվություն ստանալու իրավունքից:
Հավասարություն և խտրականության բացառում
Բոլոր անհատները հավասար են որպես մարդկային էակներ, և այդպիսին են յուրաքանչյուր մարդ արարածի բնորոշ արժանապատվության ուժով: Բոլոր մարդկային էակները օժտված են մարդկային իրավունքներով՝ առանց որևէ տեսակի՝ ռասայով, մաշկի գույնով, սեռով, էթնիկ ծագմամբ, տարիքով, լեզվով, կրոնով, քաղաքական կամ այլ կարծիքով, ազգային կամ սոցիալական ծագմամբ, հաշմանդամությամբ, գույքային դրությամբ, ծննդյան կամ այլ կարգավիճակով պայմանավորված խտրականության, որոնք պարզաբանված են մարդու իրավունքների հարցերով պայմանագրային մարմինների կողմից:
Մասնակցություն և ներառում
Յուրաքանչյուր անձ և բոլոր մարդիկ իրավունք ունեն ակտիվ, ազատ և իմաստալից մասնակցություն և ներդրում ունենալու քաղաքացիական, քաղաքական, տնտեսական, սոցիալական և մշակութային զարգացման գործում և օգտվելու դրանցից, որոնց միջոցով կարող են իրացվել մարդու իրավունքները և հիմնարար ազատությունները:
Հաշվետվականություն և օրենքի գերակայություն
Պետությունները և հանձնառու այլ կողմերը պետք է պահպանեն մարդու իրավունքների վերաբերյալ փաստաթղթերում սահմանված իրավական նորմերը և ստանդարտները: Այդ հարցում ձախողվելու դեպքում խախտված իրավունքների կրողները իրավունք ունեն իրավասու դատարանում վարույթ հարուցելու հայց ներկայացնել պատշաճ հատուցում ստանալու վերաբերյալ՝ օրենքով սահմանված կանոններին և ընթացակարգերին համապատասխան:
