Հաշվապահություն․ Դաս 14 – Հիմնական միջոցների ձեռքբերման փաստաթղթային ձևակերպումը, մուտքի և մաշվածության հաշվառումը
Հիմնական միջոցները ձեռք են բերվում և մուտքագրվում են հետևյալ դեպքերում․
- Նոր օբյեկտների կառուցման կամ ձեռքբերման դեպքում,
- Հիմնադիրների կողմից կանոնադրական կապիտալ ներդրում կատարելիս,
- Անհատույց ստացման դեպքում,
- Այլ ակտիվների հետ փոխանակման կարգով ձեռք բերելիս,
- Նախկինում ֆինանսական վարձակալության տվածի հետընդունման դեպքում,
- Գույքագրման ժամանակ հայտնաբերված ավելցուկի դեպքում,
- Ներդրումային գույքը որպես հիմնական միջոց վերադասակարգելիս,
- Բտվող անասուններին հիմնական հոտ վերադարձնելիս։
Հիմնական միջոցների հաշվառումը կատարվում է 111 հաշվում, հաշիվն ակտիվային է, հաշվին կից բացվում են երկրորդ կարգի հաշիվներ, հաշվի մնացորդը դեբետային է և ցույց է տալիս հիմնական միջոցների գումարը հաշվետու ամսաթվի դրությամբ։
Հիմնական միջոցների մաշվածության հաշվառումը
Օգտագործման ընթացքում հիմնական միջոցները ենթարկվում են մաշվածության, և իրենց արժեքը դուրս են գրում մաս-մաս, որպես ծախս՝ ակտիվի հաշվեկշռային արժեքից։ Եւ այսպես մաշվածությունը լինում է երկու տեսակ․
- Ֆիզիկական,
- Բարոյական
Ֆիզիկական մաշվածությունը օգտագործման արդյունք է։
Բարոյական մաշվածությունն առաջանում է տեխնիկայի զարգացման ժամանակ, երբ ակտիվը չի համապատասխանում արդի ժամանակաշրջանին։
Բոլոր հիմնական միջոցներն ունեն օգտակար ծառայության ժամկետ, բացի հողից։ Օգտակար ծառայության ժամկետն օգտագործման այն տարիների քանակն է, որի ընթացքում ակտիվը փոխհատուցում է իր արժեքը։ Հիմնական միջոցների մաշվածությունը հաշվառվում է 112 հաշվում, հաշիվը պասիվային է, որին կից բացվում են ենթահաշիվներ, կրեդիտում գրվում է հիմնականում հիմնական միջոցների մաշվածության հանրագումարը, իսկ դեբետում մաշվածության հաշվեգրված գումարների դուրսգրումը․ հաշվի մնացորդը կրեդիտային է, և ցույց է տալիս կուտակված մաշվածության գումարը հաշվետու ամսաթվի դրությամբ։
