Հաշվապահություն․ Դաս 11 – Հաշվապահական հաշվեկշիռ և հաշվեկշռային փոփոխությունների դասակարգումը

Հաշվապահական հաշվեկշիռը կազմակերպության որոշակի ժամանակահատվածի համար տնտեսական միջոցների և դրանց գոյացման աղբյուրների արտացոլումն է դրամական արտահայտությամբ: Հաշվապահական հաշվեկշիռը կարևոր նշանակություն ունի յուրաքանչյուր կազմակերպության տնտեսական գործունեությունը հաշվառելու, կառավարելու, վերահսկելու և համապատասխան օգտագործողներին հաշվետվություն ներկայացնելու համար և իր մեջ ամփոփում է կազմակերպության ակտիվների, պարտավորությունների և սեփական կապիտալի մասին տեղեկատվություն որոշակի ժամանակահատվածի համար: Հաշվապահական հաշվեկշիռը երկկողմանի աղյուսակ է, որի ձախ կողմում արտացոլված են կազմակերպության ակտիվները, իսկ աջ կողմում պարտավորություններն ու սեփական կապիտալը:

---

Ակտիվները այն միջոցներն են որոնք պատկանում են կազմակերպությանը: Դրանք այն ռեսուրսներն են, որոնք ձեռք են բերվել գործարքների միջոցով և ունեն ապագա տնտեսական օգուտ, որը կարող է չափվել դրամային արտահայտությամբ: Ակտիվները ներառում են նաև կատարված կանխավճարները, ինչպիսիք են օրինակ՝ գովազդի, ապահովագրության, տուրքերի և վարձավճարի համար կատարված կանխավճարները: Ակտիվները բաղկացած են երկու բաժնից՝ ոչ ընթացիկ և ընթացիկ ակտիվներ: Ոչ ընթացիկ ակտիվները 1 տարուց ավելի օգտագործվող այն միջոցներն են, որոնք ձեռք են բերվում երկարաժամկետ օգտագործման նպատակով և որոնց օգտագործումից ակնկալվում է ստանալ շահույթ։ Ոչ ընթացիկ ակտիվները նախատեսված չեն վաճառքի համար։ Դրանց թվին դասվում են շենքերը, սարքավորումները, գույքը, համակարգչային ծրագրերը, լիցենզիաները և այլն։ Ընթացիկ են կոչվում այն միջոցները, որոնք վաճառվում, օգտագործվում և սպառվում են 12 ամսից պակաս ժամկետում։ Ընթացիկ ակտիվներ են հանդիսանում նյութերը, արտադրանքը, ապրանքները, վաճառքի գծով դեբիտորական պարտքերը, դրամական միջոցները և այլն։

---

Սեփական կապիտալը կազմակերպության սեփականատերերի (շահագրգիռ կողմերի) կողմից ներդրված միջոցների գումարի և չբաշխված շահույթի հանրագումարն է:

Պարտավորությունները կազմակերպության այն գումարներն են, որոնք կազմակերպությունը պարտավոր է վճարել պարտատերերին նախկինում իրականացված գործարքների համար: Պարտավորությունները սեփական կապիտալի հետ միասին համարվում են կազմակերպության ակտիվների ֆինանսավորման աղբյուր: Պարտավորությունները, նույնպես, ակտիվների նման, բաժանվում են երկու խմբի՝ ոչ ընթացիկ և ընթացիկ պարտավորություններ: Ոչ ընթացիկ պարտավորությունը ժամկետային այն պարտավորությունն է, որը պետք է մարվի մեկ տարուց ավելի ժամկետում, իսկ ընթացիկ պարտավորությունը գոյանում է գործառնական գործունեության ժամանակ և մարվում 12 ամսից պակաս ժամկետում։

Հաշվեկշռի ակտիվ և պասիվ կողմերի գումարները միշտ պետք է իրար հավասար լինեն: Այսինքն՝ ակտիվները պետք է հավասար լինեն սեփական կապիտալի և պարտավորությունների հանրագումարին:

Ներկայացված ձևանմուշը հաշվապահական հաշվեկշռի օրինակ է, սակայն Դուք կարող եք փոփոխել այն Ձեր կազմակերպության իրավական ձևին համապատասխան, օրինակ՝ ավելացնել և/կամ հեռացնել հոդվածները, վերանայել և փոխել ձևաչափը կամ ձևափոխել ըստ Ձեր կարիքների:

---

Հաշվապահական հաշվեկշիռը որոշակի ժամանակահատվածի համար կազմակերպության տնտեսական օգուտների և դրանց գոյացման աղբյուրների արտացոլումն է  դրամական արտահայտությամբ:

Հաշվապահական հաշվեկշռի բանաձևը հետևյալն է՝

Ակտիվներ = Պարտավորություններ + Սեփական կապիտալ

Ինչպե՞ս օգտագործել այս գործիքը:

Այն իրենից ներկայացնում է պարզ և պրակտիկ գործիք, որն օգտագործվում է տարբեր ոլորտներում գործող փոքր և միջին ձեռնարկությունների կողմից: Դուք կարող եք այն հարմարեցնել Ձեր բիզնեսի կարիքներին, հաճախորդների տեսակներին և Ձեր կողմից առաջարկվող  ապրանքների ու ծառայությունների տեսակներին համապատասխան:

---

Հաշվեկշռային փոփոխությունների դասակարգում

Յուրաքանչյուր տեղի ունեցող տնտեսական գործառնություն հաշվեկշռում առաջացնում է փոփոխություններ և հենց դա է այն կարևոր պատճառներից մեկը, որ հաշվեկշիռը կազմվում է որոշակի ամսաթվի դրությամբ։

Հաշվեկշռում փոփոխությունները լինում են չորս տեսակ․

1. Ակտիվային փոփոխություն,
2. Ակտիվապասիվային փոփոխություն ավելացումով,
3. Ակտիվապասիվային փոփոխություն նվազեցումով,
4. Պասիվային փոփոխություն։

---