Դանթե Ալիգերին և թվերի միստիկան

Համաշխարհային փառքի է արժանացել Դանթեի «Աստվածային կատակերգությունը» (Comoedia divina), որն ինքը՝ Դանթեն անվանեց «Կատակերգություն», բայց Բոկաչչոն այն անվանեց «Աստվածային», ոչ թե պոեմի կրոնական բովանդակության, այլ գեղարվեստական կատարելության համար։

Պոեմի կառուցվածքը հստակ է և մտածված։ Այն բաժանվում է 3 մեծ մասի՝ կանտիկաների(«Դժոխք», «Քավարան», «Դրախտ»), որոնք իրենց հերթին բաղկացած են 33 երգից, իսկ առաջին կանտիկային նախորդում է առաջին՝ ներածական  երգը, այսպիսով ստացվում է 100 երգ /100-ը կատարելության թիվն է/։

Պոեմը գրված է տերցիններով /3-ը խորհրդանշում է սուրբ երրորդությունը/։

«Աստվածային կատակերգությունում» կատարվում են հանդերձյալ աշխարհում, հիմնական գործող անձինք մարդկանց հոգիներն են, որոնք պատմական անձնավորություններ են և իրական դեմքեր:

Դ. Ալիգիերին պոեմի սկզբում նշում է, որ իր ստեղծագործության մեջ կան գաղտնի իմաստներ, որոնք հասու չեն բոլորին, և դրանք կհասկանա միայն նա, ով կկարողանա թափանցել էության խորքը: Փորձելով մեկնաբանել Ալիգիերիի կիրառած կոդերը՝ հանգում ենք մի շարք խնդիրների, որոնցից մեկը այն հարցն է,  թե գրողը ինչ նպատակով է կիրառել սիմվոլիկ համակարգը:

Դանթեն օգտագործել է թվերի հեթանոսական, քրիստոնեական և այլ կրոններին պատկանող սիմվոլները: Նա հատուկ իմաստ է տեսել 3-ի և 10-ի մեջ:

Դեռևս հին մշակույթներում եռամիասնությունը փիլիսոփայության և կրոնների հիմքն էր: Համարվում էր, որ երեքը խորհրդանշում է հոգին:
Նախաքրիստոնեական շրջանում 3-ը ընկալվում էր որպես առաջին կատարյալ, հզոր թիվը, քանի որ բաժանման ժամանակ կենտրոնը պահպանվում էր:

Քրիստոնեության շրջանում արդեն 3-ը համարվում է սուրբ թիվ և մարմնավորում ներդաշնակությունը` Հայր, Որդի, Սուրբ Հոգի:

Ալքիմիայում կա 3 սկզբունք` ծծումբ, սնդիկ, աղ, որոնք խորհրդանշում են ոգին, հոգին և մարմինը: Այս թիվը կրկնվում է ոչ միայն մասերի քանակում, այլև չափածոյի կազմում:

Դանթեի «Աստվածային կատակերգության» սկզբնական հասցեատերը Բեատրիչեն էր, ում սիրահարված էր գրողը:
Պոեմի կենտրոնական կետը այն երգն է, որտեղ Դանթեն առաջին անգամ հանդիպում է «կատարյալին»: Դա «Քավարանի» 30-րդ երգն է: 30-ը բաղկացած է 3-ից և 10-ից:

Երկի թվային համակարգում կարևոր տեղ է զբաղեցնում 7-ը: Երկում այդ թիվը նախ և առաջ կիրառվում է քավարանի յոթ բոլորակներում:

Շատ կրոններում 7-ը ասոցացվում է աստվածային զորության հետ: Հիմնականում խորհրդանշում է յոթ օրերը, լուսնի յոթ փուլերը և հնում հայտնի յոթ մոլորակները:

Քրիստոնեության մեջ յոթը սրբազան թիվ է` արարչության յոթ օրերը և շաբաթվա վերջին յոթերորդ օրը` կիրակին, որ սուրբ օր է:
Հիսուս Քրիստոսը հարություն առավ յոթերորդ օրը, և այդ օրը պետք է նվիրվի Աստծուն:

Ինչպես նկատում ենք, նա մեծ նշանակություն է տվել նաև 9 և 10 թվերին:

«Թիվ երեքը իննի արմատն է… եթե երեքն ընդունակ է ստեղծել ինքը, իսկ հրաշքների ստեղծագործողն իրոք Երրորդությունն է, այսինքն` Հայր, Որդի և Սուրբ Ոգի` երեքը մեկի մեջ,- ապա պետք է եզրակացնել, որ այդ տիկնոջը ուղեկցում է ինը թիվը, որպեսզի բոլորը հասկանան, որ նա ինքը ինն է, այսինքն` հրաշքը, և որ այդ հրաշքի արմատը միայն հրաշագործ երրորդությունն է»,- գրել է Դ. Ալիգիերին:

Բանաստեղծի բացատրությունից ակնհայտ է դառնում, որ այդ կինը Բեատրիչեն է, և ինքը յուրահատուկ նշանակություն է տալիս 3 և 9 թվերին:

Պատահական չէ, որ դժոխքն ու դրախտը բաղկացած են իննական շրջաններից: Ամեն ինչի սկիզբն ու վերջը Աստված է, այդ թվում նաև կործանման ու փրկության ուղիները միայն նրան են հայտնի:

Դանթեն իր պոեմում ամեն կերպ ձգտում է հասնել Աստծուն, փորձում է ճանաչել և թափանցել իսկական աստվածային լույսի մեջ: Այդ պատճառով պատահական չէ թվերի այն կոմպոզիցիան, որը հանճարեղ բանաստեղծն է օգտագործել: Նա հիմնականում գործածել է 3, 7, 9, 10 թվերը, քանի որ դրանք միմյանց չեն հակասում, այլ լրացնում են և ստեղծագործությունը դարձնում աբողջական, կատարյալ:

 

Հեղինակ` Մելինե Դավթյան