Արամ Մանուկյան
Արամ Մանուկյանը (Սարգիս Հովհաննիսյան) ծնվել է 1879 թվականի մարտի 19-ին Սյունիքի Դավիթ Բեկ կոչվող գյուղում: Ավարտելով ծխական ուսումնարանը՝ 1890 թվականին ընդունվել է Շուշիի թեմական դպրոց, սակայն այդ տարիներին իրականացրած ակտիվ գործունեության, ցույցերի պատճառով ընկերների հետ հեռացվում է դպրոցից և 1907-ին ընդունվում Երևանի թեմական դպրոցը: Մինչ այդ կամավորական խմբեր, զենք և զինամթերք էր փոխադրում Արևմտյան Հայաստան. պատահական չէ, որ այս շրջանում նրան սկսեցին անվանել Վանի Արամ: Վերադառնալով Վան՝ 1915 թվականին կազմակերպել և ղեկավարել է Վանի ինքնապաշտպանությունը, որի հաջող ավարտից հետո ձևավորվեց Վանի նահանգապետությունը, նահանգապետը՝ Արամ Մանուկյան, սակայն այս շրջանը տևեց մոտավորապես 70 օր:
1916-17 թվականներին շարունակում է աշխատել Թիֆլիսում՝ մեծ մասամբ զբաղվելով հայ գաղթականների հարցերով: 1917 թվականին Արամ Մանուկյանը ժամանեց Երևան և սկսվեց պետականամետ գործչի հայանպաստ գործունեության հաջորդ փուլը: Կովկասյան ռազմաճակատում ունեցած հաջողությունների շնորհիվ թուրքական բանակը մոտեցել էր Արևելյան Հայաստանին, ուստի անհրաժեշտ էր միավորել ուժերը թշնամու դեմ, և հենց այս ծանր շրջանում Արամ Մանուկյանին ընտրեցին Երևանի նահանգի դիկտատոր: Հետագայում տեղի ունեցած ճակատամարտերում հայ ժողովուրդը դրսևորեց իր արիությունը և խուսափեց թշնամու լծից:
1918 թվականի մայիսի 28-ին ստեղծվեց Հայաստանի Առաջին Հանրապետությունը, որում մեծ ավանդ ուներ Արամ Մանուկյանը, ով հետագայում ստանձնեց ներքին գործերի նախարարի պաշտոնը մինչև մահ:
Արամ Մանուկյանը ամուսնացել էր պատգամավոր, բժշկուհի Կատարինե Զալյան-Մանուկյանի հետ՝ ունենալով 1 դուստր:
1918-ին վարակվելով տիֆով՝ 1919 թվականին հունվարի 29-ին մահացավ Արամ Մանուկյանը:
